Beyin Kanaması Nedir? Nedenleri Nelerdir? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Beyin kanaması, kafatasının içerisindeki beyin boşlukları, beyin dokusu ve yüzeyinde gerçekleşen kanamalar olarak tanımlanmaktadır. Beyin kanamasının en yaygın nedeni kafa travmaları ve yüksek tansiyondur. Beyin kanamasının belirtileri, kanamanın miktarına, şiddetine, etkilenen beyin dokusu miktarına ve de kanamanın gerçekleştiği bölgeye göre değişebilir. Beyin kanamasının yaygın belirtileri arasında; baş ağrısı, kafa karışıklığı, yürüme güçlüğü, yutma güçlüğü, kollarda ve bacaklarda uyuşukluk ve yüzün tek bölümün kontrolünü kaybettiği felç tablosu sayılabilir.

Beyin kanaması, çok ciddi sakatlıklara ve ölümlere yol açabilecek bir rahatsızlıktır. Damardaki travma kaynaklı ortaya çıkan kan sızıntısı, damarı çevreleyen beyin dokusundaki hücrelerin ölümüne yol açmaktadır. Her yaş grubunda görülebilen hastalık, özellikle 50 yaş sonrası kişilerde daha yaygın olarak görülür. Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görülen beyin kanaması her yıl birçok insanın ölümüne veya ciddi biçimde sakatlanmasına sebep olmaktadır.

Beyin Kanaması Nedir?

Beyin; görme, işitme, düşünme ve öğrenme başta olmak üzere vücudun tüm işlevlerinden sorumlu olan hayati bir organdır. Beynimiz, özellikle darbe ve çarpmalara karşı kafatası tarafından korunmaktadır. Herhangi bir nedene bağlı olarak, kafatasında meydana gelen her türlü kanama durumu, beyin kanaması olarak tanımlanmaktadır. Beyin kanaması çok ciddi bir sağlık problemidir ve beyin kanamasının yol açabileceği sonuçlar, kanamanın gerçekleştiği bölgeye, kanamanın miktarına ve nedenine göre değişiklik gösterir.

Beyin kanamasının en yaygın görülen nedenleri arasında; hipertansiyon, doğuştan gelen damar yapısı bozuklukları, beyin tümörü, anevrizma, kafa travmaları, bazı uyuşturucu madde kullanımları ve kan sulandırıcı maddeler gelmektedir. Beyin kanaması, zamanında müdahale edilmediği durumlarda çok ciddi sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Bu sebeple, erken teşhis ve tedavi hayati önem taşır.

Beynin içerisinden ve etrafından geçen birçok damar bulunmaktadır. Beynin içerisinde bulunan bir kan damarı patlarsa sızan kan beyin dokusuna girerek şişmeye ve iltihaplanmaya neden olabilir. Beynin yüzeyinde bulunan kan damarındaki hasar sonucunda ise beyin ve onu çevreleyen zarlar arasında kan toplanabilir. Biriken veya toplanan kan beyinde baskıya neden olmaktadır. İltihaplanma ve basınç durumu beyne zarar verebilecek unsurlardır.

Beyin kanaması belirtileri aniden ortaya çıkmaktadır. Beyin kanamasının ilk belirtisi genellikle baş ağrısı olmaktadır. Bu baş ağrısına bazı durumlarda bulantı, kusma ve kısa süreli bilinç kaybı da eşlik edebilmektedir. Beyin kanamaları her durumda acil müdahale edilmesini gerektirir. Beyin kanaması sonrasında mümkün olabilecek en fazla beyin dokusunun kurtarılabilmesi adına en kısa sürede tedaviye başlanılması gerekir. Beyin kanamaları sonrasında bazılarında uzun süreli komplikasyonlar görülürken bazı vakalarda tamamen iyileşebilir.

Beyin Kanaması Nedenleri Nelerdir?

Beyin kanamasına pek çok farklı unsur neden olabilmektedir. Bazı çeşit kanamalar travmayla, bazıları ise birtakım hastalıklara bağlı olarak veya yaş ile ilişkilendirilebilir. Beyin kanamasının en yaygın nedeni yüksek kan basıncına bağlı olarak gelişim gösteren türdür. Yüksek tansiyon arter duvarlarını zayıflatarak yırtılmalara neden olabilmektedir. Beyin kanamasını diğer önemli nedenleri arasında; kafaya alınan darbe sonucunda gelişen travmalar, beyin tümörü, anevrizma ve doğuştan gelen damar bozuklukları gösterilebilir.

Beyin kanaması riskini artıran hastalıklara ve nedenlere şu şekilde değinebiliriz;

• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Böbrek yetmezliği ve diyabet
• Sigara ve alkol tüketimi
• Doğumsal damar rahatsızlıkları
• Beyin damarlarındaki balonsu yapılar (anevrizma)
• Genetik faktörler
• Başa gelen darbeler ve travma sonrasında oluşan beyin dokusu hasarları
• Pıhtılaşma sorunları
• Karaciğer hastalıkları
• Birtakım kan hastalıkları
• Arterlerde yağ birikimi (ateroskleroz)
• Kanama bozuklukları veya kan sulandırıcı ilaçların kullanımı
• Kokain vb. uyuşturucu maddelerin kullanımı
• Kan pıhtılaşması
• Beyin tümörleri
• Eklampsi (hamilelikte ortaya çıkabilen bir komplikasyon)

Beyin kanaması yaşandığında, beyne giden oksijende azalma olmaktadır ve bu durumda oksijen gerekli olan beyin dokularına ulaşamaz. Bununla birlikte, beyin dokusunda biriken kanda bölgeye baskı uygular. Beynin 3 ya da 4 dakikadan fazla oksijensiz kalması durumunda o bölgedeki beyin hücreleri ölmeye başlamaktadır. Bu durum sinir hücrelerini ve diğer tüm hayati fonksiyonları da etkilemektedir.

Beyin Kanaması Belirtileri Nelerdir?

Beyin kanaması belirtileri; kanamanın beyindeki yerine, şiddetine ve etkilenen doku miktarına göre değişiklik gösterebilmektedir. Beyin kanaması belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Rahatsızlığın semptomları aniden gelişebilmekte veya zamanla ortaya çıkabilmektedir.

Beyin kanamasının yaygın olarak görülebilen belirtileri şu şekilde sayılabilir;

• Bilinç ve dikkat bozukluğu
• Tepkilerde gecikme
• Bilinç bulanıklığı
• Felç (vücudun bir bölümünde veya tamamında)
• Yutma güçlüğü
• Bulantı ve kusma
• Düşünme, konuşma, anlama, yazma ve okumada güçlük çekilmesi
• Denge kaybı
• Görme kaybı, görmede güçlük
• Çok şiddetli baş ağrısı
• Nöbet
• Vücudun tek tarafında zayıflık ve uyuşma hissi
• Kollarda hareket zorluğu ve uyuşma
• Baş dönmesi ve sersemlik
• Bacaklarda uyuşma ve karıncalanma
• Ellerde titreme

Görülen bu semptomlar beyin kanamasına işaret edebileceğinden, belirtilerin bir ya da birkaçını yaşayan kişilerin bir an önce sağlık kuruluşuna müracaat etmesi gerekmektedir.

Beyin Kanaması Türleri Nelerdir?

Beyin kanaması, kanamaya neden olan unsura veya kanamanın gerçekleştiği bölgeye göre çeşitli türlere ayrılabilir.

Beyin kanaması türlerine şu şekilde değinebiliriz;

• Subaraknoid kanama: Beyin çeperi ile beyin arasında gerçekleşen kanamalardır. Yaşlılarda daha çok görülen bu kanama türü genellikle beyin damarlarındaki anevrizmalardan kaynaklanır. Bu tip kanamaların en önemli belirtilerinden biri çok şiddetli baş ağrısı olmaktadır.
• Epidural kanama: Dış beyin zarının üzerinde, zar ile kemik arasında kalan bölümde görülen kanamalardır.
• Subdural kanama: Beyni çevreleyen zarın altında gerçekleşen kanamalardır.  Kafa travmaları sonucunda gelişen bu tür kanamalar, toplardamardaki yırtılma ya da kopma sonucunda görülebilmektedir.
• İntraventriküler kanama: Beyin içerisinde yer alan, içi sıvı dolu ventrikül yapılarında görülen kanama türüdür. Bu yapılar beyin- omurilik sıvısının üretildiği yerlerdir.
• İntraserebral kanama: Beyin dokusu içerisinde gerçekleşen kanamalardır. Bu tür kanamaların görülme ihtimali; diyabet, ileri yaş, alkol kullanımı gibi unsurlara bağlı olarak artabilmektedir. Ülkemizde görülen beyin kanamalarının %30’ a yakını bu tip beyin kanamalarıdır. Anevrizmalar, hipertansiyon, migren gibi unsurlar bu tip beyin kanamasını tetikleyebilmektedir.

Beyin Kanaması Teşhisi Nasıl Konur?

Beyin kanaması belirtilerinin görüldüğü kişiler genellikle acil servislere alınmaktadır. Beyin kanamasının incelendiği en yaygın tarama yöntemi bilgisayarlı tomografidir. Bununla birlikte bazı durumlarda manyetik rezonans görüntüleme tekniği de kullanılır. Görüntüleme tekniklerine ek olarak nörolojik muayene ve göz muayeneleri de uygulanabilmektedir.Bazı vakalarda, beyni saran beyin omurilik sıvısını incelemek amacıyla belden iğne ile beyin omurilik sıvısı alınabilmektedir. Lomber ponksiyon denilen bu işlemle de beyin kanaması teyit edilebilmektedir. Ek olarak, anevrizma veya arteriyovenöz malformasyonu tanımlayabilmek için de anjiyografiden yararlanılabilir.

Beyin kanamasının teşhisi akabinde kanamanın miktarı, türü, bölgesi ve durumu da tespit edilmelidir. En acil müdahale gerektiren ve de risk barındıran durumlardan biri olan beyin kanamasına müdahale edilmediği halde kısa süre içerisinde felce ve ölüme neden olabilmektedir. Bu sebeple beyin kanamasında acil müdahale hayati önem teşkil eder. Beyin kanaması teşhisi konulduktan sonra eldeki bulgular değerlendirilerek hızlı biçimde tedavi planı belirlenmelidir.

Beyin Kanaması Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Beyin kanamasında hızlı bir biçimde tanı konulması ve derhal tedavi planının belirlenmesi hayati önem teşkil etmektedir. Beyin dokusunda kalıcı hasar oluşmaması adına duruma derhal müdahale edilmelidir. Beyinde kanama sonucu ortaya çıkan basınç olması durumunda cerrahi müdahale gerekebilir. Kanamanın miktarına ve hangi bölgede olduğuna göre de operasyon farklılık gösterebilir. Beyin kanamasına ilk müdahaleden sonra ilaç ve tamamlayıcı tedavi yöntemlerine geçilebilmektedir.

Beyin kanamasında hastaya uygun tedavi planının belirlenmesi hayati önem teşkil eder. Tedavi yöntemi özellikle kanamanın olduğu bölgeye göre değişiklik göstermektedir. Cerrahi yöntemlerin yanı sıra ilaç tedavisi de kullanılabilir. Hastanın durumuna göre hangi tedavi yönteminin izleneceğine uzman tarafından karar verilmektedir. Tedavide öncelikli amaç hastanın hayati tehlikesini atlatmasına yardımcı olmak ve kanamaya neden olan faktörü ortadan kaldırmaktır. Özellikle ilk müdahale sonrasında tamamlayıcı tedavi yöntemleri uygulanmakta ve tedavi sürecinde çeşitli ağrı kesiciler, tansiyon ilacı, epilepsiye yönelik ilaçlar ve kortikosteroidler kullanılmaktadır.

Beyin Kanamasını Önlemenin Yolları Nelerdir?

Beyin kanaması riskini azaltmak mümkün olabilmektedir.

Beyin kanaması riskini azaltabilmek adına uygulanabilecek bazı önemli yöntemlere şu şekilde değinebiliriz;

• Düzenli spor ve egzersiz yapmak
• Güneş ışınlarının dik olduğu saatlerde dışarı çıkmamak
• Asitli ve alkollü içeceklerden uzak durmak
• Stresi yönetmek ve stresten uzak durmak
• Sigara kullanmamak
• Tansiyon ve kalp hastaları için kullanılan ilaçları aksatmamak
• Kilo kontrolüne dikkat etmek
• Gün içinde yeterli miktarda su tüketimine özen göstermek

Bu uygulamalar ile birlikte, ailesinde beyin kanaması öyküsü olanlar genetik faktörler açısından daha dikkatli olmalıdırlar.